Trick or treat

Trick or treat! ... Het is Halloween. Deze avond gaan kinderen in enge uitdorsingen de deuren langs om snoep in ontvangst te nemen. Halloween is een groots feest. Alle winkels zijn versierd. Supermarkten en tal van andere winkels verkopen maskers, kostuums en allerlei versieringen met spoken, heksen, geraamtes, pompoenen, spinnen en vleermuizen. Verpakte snoepjes waren gisteren volledig uitverkocht. Scholen en verenigingen organiseren Halloweenfeesten. Al dagenlang lopen kinderen en volwassenen verkleed over straat. De portier van onze flat begroette me vanavond met Happy Halloween.

Aan een feestje is niet te ontkomen. Marijke vierde Halloween in een kindergarten in onze wijk. Ze speelde er spelletjes en nam trots snoepjes en prulletjes aan van heksen en monsters. Sofie vierde haar feestje op school met een BBQ en spelletjes. Samen met haar vriendin Shun had ze er de tijd van haar leven. In een eenvoudig heksenjurkje en een heksenhoed stak ze wat gewoontjes af tegen de extravagante uitdossingen van sommige andere kinderen. Heel wat ouders besteden erg veel tijd, moeite en geld aan een originele verkleeduitrusting.

Toch is het raar. Tien jaar geleden was Halloween nog nauwelijks bekend in Hong Kong. Volgens oudgedienden was een Halloweenkostuum niet te krijgen. Nu is het een van de meest uitgesproken festivals die we in Hong Kong hebben meegemaakt. Ook Australiërs, Britten en andere expats die geen culturele binding hebben met het feest, doen volop mee. Halloween heeft zijn oorsprong in gebruiken die ingezet werden om kwaadwillende geesten af te schrikken en overleden familieleden te eren. Van deze gebruiken zijn alleen lege symbolen overgebleven. Hun betekenis is verloren gegaan. Het is me een raadsel hoe en waarom Hongkongnezen deze Amerikaanse vorm van een herfstfestival zo snel hebben opgepikt. Bloed, duivels, spoken en geraamtes lijken een enorme aantrekkingskracht in hun eigen recht te hebben. En het feest ís aanstekelijk. Volgend jaar zullen oranje pompoenlampionnen ook onze woonkamer opfleuren.

Chinezen kijken anders

Zie je het verschil tussen beide foto's van Marijke? Chinezen wel, ze zien het meteen. Ze kijken anders. Stel je voor, een subtropisch aquarium met knal-oranje goudvissen. Wij -Europeanen- kijken vooral naar de vissen. Chinezen kijken vaker ook naar de plantjes, de luchtbelletjes, en de slakjes. De hele scene wordt bekeken, terwijl wij vooral letten op de dingen op de voorgrond. Bij Chinezen schieten de ogen daarom vaker heen en weer tussen voor- en achtergrond. Ze kijken anders, en zien daarom andere dingen. Ze letten beter op relaties tussen voorwerpen, houden meer rekening met de omgeving. Europeanen hebben meer aandacht voor kenmerken als kleur en de vorm. Waarom dat zo is, is niet duidelijk, maar het heeft mogelijk te maken met eeuwenoude verschillen tussen de Griekse en Chinese cultuur. Dat beweert Nisbett tenminste, die culturele verschillen onderzoekt. Die verschillen blijven niet beperkt tot het zien, maar zijn ook van grote invloed op het denken en doen. Intrigerend. Lees zijn The geography of thought er maar op na.

Het anders kijken springt niet echt in het oog, de verschillen zijn daarvoor te genuanceerd. Op straat merk je er niets van. Maar op mijn werk wel. Ik gebruik namelijk illusies. Zoals de twee horizontale lijnen met pijlen. De onderste lijn lijkt langer, maar is het niet. Door de pijlpunten maken we een systematische fout bij het inschatten van de lengte van de lijn. Het interresante is, dat wanneer je de lijn zou oppakken (het is dan een staaf), je in de beweging vrijwel niets terug ziet van die foute inschatting. Dus als je alleen maar kijkt, dan doen de hersenen iets anders dan weer je kijkt om iets op te pakken. Dit fenomeen gebruik ik om te onderzoeken hoe kijken en bewegen samenwerken. Dat gaat niet echt soepeltjes hier. Mijn proefkonijnen, Hong Kong Chinese studenten, worden amper gefopt door de illusie. Da's gek en dus ben ik zelf ook proefkonijn geweest. De illusie werkte prima; de invloed was groter dan bij welke van mijn proefpersonen dan ook. Ik snapte (en snap) daar niet veel van. Misschien is het wel gewoon toeval. Totdat Carianne vertelde over het subtropisch aquarium met de knal-oranje goudvissen. Een artikeltje in de krant. Via Internet stuitte ik op het werk van Nisbett, boek aangeschaft en gelezen. En een oplossing? Nee, juist niet! Als Chinezen meer rekening houden met de omgeving, zoals Nisbett beweert, dan moet de illusie het beter doen bij Chinezen. Maar ik lijk het tegengestelde te vinden.

Wat dan? Uitzoeken natuurlijk. Ik vergelijk nu dus lokale studenten met de westerse expats. Geen idee wat dat gaat opleveren. Het is niet eenvoudig, want hoe Chinees is Hong Kongnees nog? En hoe westers een expat? Even afwachten nog.

Aapjes kijken

Alles bij elkaar een uur. Eerst de bus, toen de metro met een overstap, en het laatste stukje met de taxi. Toen waren we er: Monkey Hill. Er leven daar verscheidende kolonies wilde makaken, in de met bamboe begroeide eerste strook heuvels net buiten de stad. De makaken zijn gewend aan wandelaars, maar niet zo tam dat ze uit de hand eten. Ze blijven uit de buurt. Sofie en vooral Marijke vonden het eerst best een beetje eng, maar het wende snel al die apen. Een mooie gelegenheid ook om onze nieuwe camera met 12x optische zoom uit te proberen. De oogst van een uur 'echt' Hong Kong's shoppen (Typerend. Winkelen heet in het Cantonees hàahng gāai, door de straat lopen. Immers, waarom anders zou je de straat opgaan?). Een aantal mooie platen heeft het opleverd. Natuurlijk apen, maar ook een met een ietwat bozige Sofie en Marijke (klik op de foto voor een grote weergave).

Een lange zomer

Het zou wel eens een hete winter kunnen worden in Hong Kong. Of eigenlijk moet ik een lange zomer schrijven. Het Cantonees kent namelijk maar twee seizoenen: tīn yiht voor zomer en tīn láahng voor winter. Letterlijk is het hete en koele lucht. Woorden voor lente en herfst zijn er wel, maar worden niet gebruikt. Begrijpelijk als de winter maar een paar graden koeler is en tussenseizoenen niet bestaan. Een lange zomer dus. De regering heeft namelijk haar plannen voor de hervorming van het kiesstelsel bekend gemaakt. En als verwacht, geen grote stap voorwaarts naar algemene verkiezingen van de Chief Executive en het parlement. Kortweg komt het er op neer dat zowel het comité dat de Chief Executive kiest, als het aantal zetels in parlement uitgebreid wordt.

Eerst het kiescomité voor de Chief Executive. Elke vijf jaar kiest een comité van 800 leden de Chief Executive. Zij vertegenwoordigen maatschappelijke groeperingen als de gezondheidszorg, zakenwereld, vakbonden, rechtsdienaars, onderwijs, waarbij de zaken- en financiële wereld meer dan goed vertegenwoordigd is. De meerderheid van de leden wordt aangewezen, sommigen worden gekozen. De meeste leden zijn op de hand van Beijing, en de verkiezing levert daarom nooit een verrassing op. Feitelijk is de verkiezing een farce, waarbij Beijing bepaald wie de nieuwe Chief Executive wordt. Het plan is nu het aantal leden te verdubbelen, waarbij alle 500 districtsraadsleden deel gaan uitmaken van het kiescomité. (Districtraadsleden regelen zaken als zwembaden, buurthuizen, speeltuinen. Financieel zijn ze grotendeels afhankelijk van de centrale overheid, en hun politieke invloed, zelfs op lokaal niveau, is beperkt). Het is iets van vooruitgang, want bijna 400 districtsraadsleden worden rechtstreeks door de bevolking gekozen. Er ontstaat dus, voor een deel van het kiescomité, een indirect kiesstelsel. De resterende districtsraadsleden worden benoemd door de regering (en dus de Chief Executive). En die kiezen dan mee voor de nieuwe Chief Executive. Daarmee wijst de Chief Executive de mensen aan die de Chief Executive kiezen, ook bij een tweede termijn. Onder democraten kan dat op weinig bijval rekenen.

Het parlement wordt uitgebreid met 5 rechtstreeks te kiezen leden, en 5 door de districtsraadsleden te kiezen leden. Volgens welk principe de districtsraadsleden zullen kiezen is onbekend, maar er doen scenarios de ronde waarbij de aangewezen disctrictsraadsleden een beslissende invloed kunnen hebben. Hoe dan ook, net als nu zal maar de helft van de parlementsleden een direct mandaat van de kiezer hebben. Grote verschuivingen in de politieke arena zal het niet teweeg brengen.
De democraten zullen tegen stemmen. Ze vinden de hervormingen volstrekt ontoereikend, en niet onbelangrijk, er is nog steeds geen tijdspad bekend gemaakt voor de introductie van het algemeen kiesrecht. Een harde eis van de democraten. Een tegenstem van de democraten betekent dat de vereiste tweederde meerderheid in het parlement voor de hervormingsplannen niet wordt gehaald. De regering probeert daarom twijfelaars onder de democraten over de streep te halen. De democraten daarentegen plannen een grote demonstratie op 4 december om hun ongenoegen te onderstrepen. Of ze de Hong Kongnezen de straat op krijgen is de vraag. Iets minder dan de helft van de bevolking vindt dat de democraten het voorstel niet af moeten wijzen, 17% vindt van wel. En 23% vinden de voorgestelde uitbreiding van het kiescomité voldoende, 21% staat op algemeen kiesrecht. Het vreemdst uit het onderzoek van South China Morning Post is dat 46% tegen 44% van de Hong Kongnezen vindt dat Hong Kong nog niet rijp is voor een algemene verkiezing van de Chief Executive. Hong Kong is verdeeld, een lange zomer ligt in het verschiet.

28 graden; het wordt frisjes

Toen we in februari in South Horizons kwamen wonen, verklaarde ik het managementbureau van de wijk nog voor gek. Waarom houden ze de twee prachtige zwembaden alleen maar in de zomermaanden open? Het is hier Nederland toch niet? Het is hier toch heet in de zomer en lekker warm in de rest van het jaar? Waarom kunnen we bij 20 graden niet meer buiten zwemmen? In Nederland komt de gemiddelde maximumtemperatuur in de heetste zomermaanden nog niet eens tot de 22 graden. Het zwembad mag het hele jaar wel open zijn, leek me.
Nu weet ik beter. Afgelopen week ging ik met Marijke naar het zwembad. Volgens de thermometer was het 28 graden. De luchtvervuiling, die de warme zonnestralen nog wel eens tegen wil houden, was niet al te erg. De zon scheen lekker. Het zwembad zag er aanlokkelijk uit,... totdat we in het water lagen. Het water was koud en eenmaal nat was het boven water ook koud. Marijke stond al snel te bibberen. We zijn het bubbelbad ingegaan om een beetje op te warmen. Tot het eind van de maand kunnen we nog in het zwembad terecht. Ik denk dat ik mijn laatste zwemsessie van dit jaar achter de rug heb.

Op de renbaan

Elke Chinees lijkt er aan verslaafd. En Hong Kong is er wereldvermaard om. Paardenraces. Miljarden dollars gaan er in om. Zoveel, dat het de Hong Kong Jockeyclub met gemak de grootste weldoener van Hong Kong maakt. Ons Instituut zal over twee jaar verhuizen naar een splinternieuw gebouw met de modernste onderzoeksfaciliteiten, gesponsord door diezelfde Jockey Club. En zo'n gebouwtje is volledig verwaarloosbaar op het totaal van haar jaarlijkse schenkingen. Het moest er dus een keer van komen. Naar Happy Valley, waar tussen luxe wolkenkrabbers de kleine renbaan ligt. Indrukwekkend, en mooi, vooral met die enorme lap echt groen gras in kunstlicht. En het gokken pakte ook nog eens goed uit. In de zevende race pikte ik Nicku Nicku. Het bleek de uiteindelijke winnaar. Achttien tegen een waren de odds. Ik nam meer geld naar huis dan ik had meegebracht. Tot ongenoegen, dat wel, van mijn minder fortuinelijke, maar 'deskundiger' collega's.

Kroalkes

Kroalkes, heul veul kroalkes zijn er te vinden in Beads Lane in Sham Shui Po. Tante Josephine zou er watertandend de dag door kunnen komen. Beads Lane is samen met Lace Lane en Button Lane een paradijs voor handwerkfanatici. Winkel na winkel is gevuld met potten kralen of knopen en rollen lint, touw, of kant. De vele kleding- en stoffenzaken in de omliggende straten verkopen vooral aan de detailhandel. De kleine winkeltjes in The Lanes verkopen ook in het klein. In Beads Lane is alles te krijgen wat je nodig kunt hebben voor kralensieraden. Grote kralen, kleine kralen, plastic kralen, houten kralen, glazen kralen, Swarovski kralen, porceleinen kralen, ronde kralen of een andere vorm. Het is er, in alle kleuren die je zou willen. Met een lepel schep je de gewenste kralen in een zakje. De prijs gaat per gewicht. Voor het verjaardagsfeestje van Marijke kocht ik dik twee ons simpele kralen voor nog geen drie Euro. Marijke en haar vriendinnetjes kunnen straks aan de slag.

Een beter bestuur?

Woensdag hield Chief Executive Donald Tsang zijn eerste policy-address, zeg maar de troonrede. Tsang, die stukken populairder is dan zijn voorganger Tung, wilde duidelijk maken dat Hong Kong met zijn aantreden een nieuwe start kan maken. Toch, veel concrete beleidsvoornemens waren er niet. Neem het millieu. Luchtvervuiling is een van de grootste problemen waar Hong Kong voor staat. Het aantal dagen per jaar met dikke smog neemt explosief toe. Regelmatig is vanuit onze woonkamer Lamma Island niet eens te zien, en da’s op nog geen 2,5 kilometer (vergelijk de foto's). Die vervuiling komt vooral van de energiecentrales en het verkeer. Tsang kondigt aan dat auto’s van de overheid schonere diesel gaan gebruiken, en dat de energiecentrales hun uitstoot moeten verminderen. De energiebedrijven hebben al laten weten dat ze dat alleen zullen doen als de overheid betaald. Of Tsang dat wil is maar de vraag. Bovendien wijzen de energiebedrijven naar China waar de meeste vervuiling vandaan komt. De kolencentrales daar zijn veel vervuilender dan de energiecentrales in Hong Kong. Voor het gemak vergeten ze dan dat ze zelf vaak eigenaar van die centrales zijn. Tsang maakt hier, net als op andere beleidsterreinen niet echt een overtuigend begin.

Het nieuwe begin van Tsang gaat vooral om governance, goed bestuur. Het gaat dan niet om algemeen kiesrecht (zie archief september Een land, twee systemen), maar om beter bestuur. Tsang versterkt daartoe het Excecutive Council (Exco). Exco is een officiële adviesraad. Alle belangrijke wetsvoorstellen die uiteindelijk door het parlement gefiateerd moeten worden gaan eerst voor advies naar de Exco. Haar advies kan de Chief Executive (Tsang dus) niet zomaar negeren. Exco heeft daarmee een belangrijke rol bij het formuleren van nieuwe wetten, maar omdat het achter gesloten deuren vergadert is haar preciese invloed onduidelijk. De leden van Exco worden aangewezen door de Chief Executive, en niet gekozen. Ze zijn niemand verantwoording schuldig. Tsang heeft het aantal leden van Exco nu met acht man uitgebreid. Die uitbreiding brengt niet alleen meer expertise, maar ook extra kennis van wat er in Hong Kong leeft, en dus een sterker bestuur, zo is de gedachte van Tsang. De nieuwe leden zijn geen van allen politiek actief of lid van een partij. Politici zouden alleen maar bekvechten. Dat ze verkozen zijn en dus het best de wil van bevolking representeren is voor Tsang niet van belang. Immers de Exco weet net zo goed, zo niet beter, wat de Hong Kongnezen willen, en het orgaan is een stuk harmonieuzer. Dat de Exco bijna uitsluitend bestaat uit de elite van het bedrijfsleven, zoals bankiers, projectontwikkelaars, en dat soort types, en dus een heel klein deel van Hong Kong representeert maakt niet uit. Het is die elite die nu zijn invloed in het bestuur van Hong Kong vergroot ziet. Niet iedereen is daar enthousiast over, het zou een stap terug naar de koloniale tijd zijn. Onder Britten was Exco het belangrijkste adviesorgaan voor de Gouverneur. En ook toen was het vooral de elite onder Chinese ondernemers die er zitting in had. Tsang zit er niet mee. Hij ‘weet’ immers dat Hong Kong hem steunt: “People have generally accepted my ideas even though there are still some worries and reservations. I will continue to listen to their views”.

[bron foto: www.thestandard.com.hk]

China IX: En de mensen?

De foto’s spreken voor zich, het landschap was er prachtig (zie China VIII). Heuvels, rivieren, waterbuffels, en rijstvelden. En de mensen?

In China is het ieder voor zich. Nergens zo kapitalistisch als in communistische landen.

Frances is de eigenares van ons hotel in Yangshuo, het toeristische stadje midden in het karstgebergte. Het is een splinternieuw Ming-dynasty court yard hotelletje. Naast het hotel heeft Frances ook een bar en een gallerie, daar wordt het werk van –volgens Frances- een van de meest talentvolle hedendaagse Chinese schilders verkocht. Ik denk dat het haar echtgenoot is. Frances heeft ongeveer 10 mensen voor haar aan het werk, en genereert ook voor anderen veel bedrijvigheid. Een fietsenhandel verhuurt fietsen in het hotel, een taxi-bedrijf haalt en brengt gasten van en naar het vliegveld, en ze heeft zo haar connecties voor de typische toeristische dingen als een boottochtje op de Li-rivier. Kortom, Frances is een van de ondernemers die volop profiteert van de economische groei in China. Alles voor het geld. Het gaat haar dan ook goed, en dat straalt ze uit. Frances is hoogzwanger van een tweede kind. En een tweede kind is in China alleen toegestaan als je tot een minderheid behoort, of wanneer je een flinke boete aan de staat betaald. Frances betaald ongeveer 4000 Euro. (Ter vergelijking, het gemiddelde inkomen in China is volgens de Wereldbank zo’n 1000 Euro per jaar, in Nederland is dat 30.000 Euro).

Andere vrouwen hebben het zwaarder. Wat te denken van de drie visservrouwen die een flink deel van de dag voorovergebukt in het water staan. Wat ze precies doen is niet helemaal duidelijk. Misschien zoeken ze slakken of het riviergras dat de waterbuffels eten. Geen vetpot, ook niet als de mannen iets bijverdienen door toeristen op een bamboevlot naar de andere kant van de rivier te peddellen.

Dan heeft onze fietsgids’ het ietsje beter. Zij pikte ons op, toen we door het spectaculaire dal van de Yulong-rivier fietsten. Spectaculair in die zin, dat het alle (westerse?) clichés over China (bergen, rijstboeren enz.) herbergt. Nadat we door een van de vele dorpjes fietsten, fietste zij ons achterna. Of we naar de Dragon Bridge wilden? Ja! Dan moesten we linksaf, een nog smaller pad op. Een uur fietste ze zo, dan weer voor, en dan weer achter ons aan. Bij de Dragon Bridge bleek onze ‘fietsgids’ een klein restaurantje te bestieren (zie foto hiernaast). Met de menukaart in het Engels. Voor drie warme gerechten met rijst en drinken betaalden we nog geen 5 euro. Ongetwijfeld een enorm bedrag. (Ter vergelijking, een dag eerder hadden we op de markt (zie foto) voor 70 eurocent geluncht, zonder drinken dat wel). Voor de fietsgids was die dag de buit binnen. Met haar ondernemingslust heeft ze het in zich de ‘Frances’ van het boerengehucht worden.

Terug in Yangshuo. De auto- en fietsvrije hoofdstraat heet Weststreet. Erg toeristisch, bijna westers. Uitsluitend restaurants en winkels met 'authentieke' Chinese producten. Terrassen en waren zijn er op de stoep uitgestald. En dat wil de lokale overheid niet meer. De winkeliers zijn gesommeerd de stoep vrij te maken. Een eigenaresse liet me het papiertje met stempel(!) zien. Ze gingen het niet doen, de stoep leegmaken. Sterker nog, er zou worden geprotesteerd. De volgende dag gingen de winkels sluiten. Een vorm van sociale onrust die steeds vaker in China voorkomt. We moesten dus nu kopen, niet morgen. Natuurlijk had ze dan wel een goede prijs voor ons.

Een kakkerlak

Gillend rent Carianne de keuken uit. Een kakkerlak!!! Niet de eerste, wel de grootste tot nu toe. Zeker een centimeter of zes, acht. Eerst de foto, toen de spuitbus. Opgevangen in een plastic tas, de stortkoker in. Carianne staand op een stoel, glurend door het raampje van de keukendeur.

China VIII: Yangshuo, eerst een paar foto's

Fout, het is sā-ah chāt

En ik dacht nog wel dat ik het verstaan had, 37 (zie Sāam sahp chāt). Niet dus, te vroeg gejuicht. Bij Curry Kitchen had ik waarschijnlijk meer gehoord dan er werd geroepen. Chinezen hebben het niet zo op medeklinkers (je weet wel p's, m's, t's enzovoort), die zouden de woordenstroom maar onderbreken. Dus plakken ze de woorden aan elkaar, in elk geval bij getallen. Zevenendertig is dan geen sāam sahp chāt, maar sā-ah chāt. Elke les leer ik er zo wat bij.

Happy Birthday!

Samantha was zaterdag jarig. Ze is vier, zit bij Marijke in de groep en woont een paar verdiepingen boven ons. Ze vierde haar verjaardag op het strand in Repulse Bay. In de aangename schaduw van een boom kregen alle kinderen, het waren er een stuk of tien, een emmertje met een schepje, zeefje, en vormpjes. Nadat iedereen goed ingesmeerd was met de onmisbare zonnebrand en insectenspray, ging de hele bups naar het water. Marijke startte met Olive de bouw van een kasteel. Sofie en Samantha doken het water in. Alle kinderen waren lekker bezig met zand en water. De moeders en een enkele vader kletsten wat en letten op dat niemand vermist raakte. Toen iedereen uitgespeeld was, was het tijd voor pizza. Na de pizza volgde de verjaardagstaart. Natuurlijk werd er gezongen en blies Samantha vier kaarsjes uit. Aan het slot van het feest kregen alle kindjes het emmertje, een zakje met een schrijfsetje en een plastic zeediertje mee naar huis. De sfeer was ongedwongen. Kortom, goed feest.

De meeste ouders in Hong Kong laten het niet bij zo’n eenvoudig feestje. Hun kind is bijzonder, de verjaardag is bijzonder, dus moet het feest ook bijzonder zijn. Bijzonder betekent groots en duur. Op de centen wordt eventjes niet gelet. Of eigenlijk juist wel. Je mag natuurlijk niet een te goedkope indruk achterlaten. Ze huren een kamer in het clubhouse van hun chique wooncomplex, waar de ouders en helpers die de kinderen begeleiden, kunnen genieten van een uitgebreid lunchbuffet. De hele klas wordt uitgenodigd, evenals de kinderen waarmee de jarige Job sport, muziek maakt, of in de speeltuin speelt. Voor de kinderen komt er een clown of staat er een springkussen. Liefst allebei. In twee uur wordt in rap tempo het vooropgestelde programma afgedraaid. Een beroepsfotograaf zorgt er voor dat alle hoogtepunten worden vastgelegd. De leuke kiekjes krijg je achteraf als bedankje toegestuurd. De kinderen keren volledig uitgeput en dolgedraaid naar huis, met een meer dan aardig cadeaupakketje.

Ouders die zich er gemakkelijk vanaf willen maken, regelen een feestje bij McDonalds. De marketingbekwame eettent zorgt voor de uitnodigingen, ballonnen, een feesthoed, het eten, een paar magische trucjes, de verjaardagstaart en een afscheidszakje met McDonaldsprullaria. De ouders van het feestvarken hoeven alleen maar foto’s te nemen en de rekening te betalen. Sofie en Marijke kwamen teleurgesteld terug van hun eerste McDonaldsfeestje en werden niet enthousiaster van de McDonaldsfeestjes die volgden.
Toch kunnen restaurantfeestjes ook leuk zijn. Timmy vierde zijn vijfde verjaardag in het Italiaanse restaurant Pizza Express. Het klasgenootje van Sofie had zijn hele klas uitgenodigd. Met schort aan en koksmuts op, mocht iedereen zijn eigen pizza maken: Deeg aandrukken, tomatensaus verdelen, kiezen uit ham, salami, champignons en tomaten, kaas erover en laten bakken. Nog even spelen en taart eten. Daarna met een goed gevuld afscheidszakje en de zelfgemaakte pizza in een echte afhaaldoos naar huis. Sofie weet nog heel goed dat ze van haar pizza een gezicht had gemaakt. Ze is er nog steeds trots op.

Nog een maandje en dan is Marijke jarig. Het wordt een Hollands feestje: weinig kinderen, weinig fratsen. Jammer dat we geen dropsleutels kunnen uitdelen.

De krant van zaterdag 1 oktober

De South China Morning Post is onze belangrijkste bron over wat er gaande is in Hong Kong. De zaterdagkrant van 1 oktober stond in het teken van China’s Nationale Feestdag. Op 1 oktober 1949 riep Mao op het Tiananmen plein de Volksrepubliek China uit (zie De Voorzitter, een moordenaar). In Hong Kong wordt dat ook gevierd, maar niet echt uitbundig. De vlag wordt gehesen, de kazerne van het Chinese leger is open, en er is het onvermijdelijke vuurwerkspektakel boven Victoria Harbour. Karig, maar niet verwonderlijk want Hong Kongnezen worstelen met hun identiteit. De krant schrijft dat een kwart van de mensen zich ‘Chinees’ voelt, 23% voelt zich een ‘Chinees uit Hong Kong’, 21% ‘Hong Kongnees’ (of zeg je Hong Konger?), en 19% noemt zich een ‘Hong Kongnees uit China’. Een ander onderzoek meldt dat bijna driekwart van de Hong Kongnezen trots is Chinees te zijn, maar een bijna even groot aantal zegt zich regelmatig te schamen voor gebeurtenissen in China. Gemengde gevoelens dus. Meer dan een paar vlaggen heb ik dan ook niet gezien op de Nationale Feestdag.

De krant beschrijft ook een congres over democratische politiek dat buiten in het Victoria Park plaats vond. Het hotel waar de organisatie een zaal had gehuurd had, liet op het allerlaatste moment de congresgangers niet toe. Als reden werd een lekkage gegeven, maar het vermoeden dat Beijing (de communisten dus) druk uitgeoefend heeft lijkt realistischer.

Verder in de krant een bakker in Central die goede klanten had, zoals de laatste gouverneur Patten en bondskanselier Kohl. Hij was vooral beroemd om zijn eggtarts, een lekkernij in Hong Kong. Een aantal maanden terug moest de bakker sluiten. De huur was verviervoudigd, en dat was niet op te brengen. Nu heeft Hong Kong zijn lekkerste eggtarts terug. De bakker vond een pand aan de overkant van de straat. Hij betaald nu driemaal zoveel huur als voorheen. De winkel is iets groter.

De Post meldt verder dat de regering van Hong Kong in hoger beroep gaat tegen een recente uitspraak van het Hogergerechtshof. Deze had het verbod op anale sex tot 21 jaar onrechtmatig verklaard omdat het discriminerend is tegen homofielen. De wet verbood dan immers sex tussen mannen, maar niet tussen vrouwen of man en vrouw. In het toch wel homofobe Hong Kong was dit een grote opsteker voor de homo-beweging. De regering echter gaat onder druk van conservatieve groeperingen in beroep, omdat anale sex onder tieners tot verspreiding van enge ziektes zou leiden. De verontwaardiging is groot, bij enkelen tenminste.

Sāam sahp chāt

'Goedemorgen', Jóu sàhn (klik!), veel verder kom ik niet. En dat na bijna tien maanden. Triest, maar niet uitzonderlijk; vrijwel geen enkele buitenlander spreekt Cantonees. Engels is de voertaal. Maar ik ben het gaan proberen, en heb inmiddels twee lessen achter de rug. En het werkt, het eerste succesje is binnen. Bij Curry Kitchen, de lokale afhaalchinees, roepen ze je nummer als de bestelling klaar is. Zevenendertig stond er op mijn bonnetje. En verdomd, toen er sāam sahp chāt (klik op elke afzonderlijke frase) geroepen werd, herkende ik het. Helemaal zeker was ik niet. En als ik dat bonnetje met 37 erop niet had gehad, had ik sāam sahp chāt zeker niet verstaan. Desondanks, de allereerste keer dat ik iets (buiten jóu sàhn) in het Cantonees verstond!Cantonees leren is niet makkelijk. Die gekke streepjes boven de letters geven toonhoogtes aan waarop je het woord uitspreekt (Chinezen schrijven zelf natuurlijk in karakters. De schrijfwijze die ik hier gebruik is ontwikkelt om de taal te leren zonder kennis van Chinese karakters. Ik blijf dus analfabeet). Er zijn zes van die streepjes. Dezelfde lettercombinatie, maar met een ander streepje betekent iets anders. Iedere aparte frase goed herkennen en uitspreken gaat nog wel eventjes duren. De meeste woorden laten zich ook nog eens niet letterlijk vertalen. Jóu sàhn betekent goedemorgen, maar een woord voor goedemiddag of –avond kennen ze niet. Dan zeggen zoiets als 'Heb je al gegeten?', Sihk jó faahn meih a? Letterlijk vertaald betekent dat zoiets als ‘wel rijst geen?’. Dat bedenk je zelf niet natuurlijk. Het betekent wel dat je alle woorden, uitdrukkingen in je kop moet stampen.

Het mooie is dat buiten een paar simpele dingen te kunnen zeggen, het leren van de taal ook een beetje laat zien hoe Chinezen denken. Iets dat mij vaak opgevallen was, is dat geen horloge in Hong Kong dezelfde tijd aangeeft. Het verschil kan oplopen tot wel 15 minuten. Lastig, want als niet-horloge-drager ben ik voor de tijd afhankelijk van het bespieden van andermans horloges. Gisteren hebben we op Cantonese les leren klok kijken. Dat gaat als volgt: Je zegt het uur, en dan het getal op de wijzerplaat die de grote wijzer aangeeft. Dus ‘kwart over 2’ is ‘2 uur 3’ (grote wijzer op de 3), en ‘20 minuten over 2’ is ‘2 uur 4’, enzovoort. Preciezer kan niet. Dus ‘13 minuten over 2’ kan je in het Cantonees niet zeggen. Het bestaat simpelweg niet! Je zegt dan ‘2 uur 3’. De mensen hier spreken (en denken!) dus in brokken van vijf minuten. Een horloge dat vijf minuten voor of achter loopt is dan niet zo vreemd.