Sāam sahp chāt

'Goedemorgen', Jóu sàhn (klik!), veel verder kom ik niet. En dat na bijna tien maanden. Triest, maar niet uitzonderlijk; vrijwel geen enkele buitenlander spreekt Cantonees. Engels is de voertaal. Maar ik ben het gaan proberen, en heb inmiddels twee lessen achter de rug. En het werkt, het eerste succesje is binnen. Bij Curry Kitchen, de lokale afhaalchinees, roepen ze je nummer als de bestelling klaar is. Zevenendertig stond er op mijn bonnetje. En verdomd, toen er sāam sahp chāt (klik op elke afzonderlijke frase) geroepen werd, herkende ik het. Helemaal zeker was ik niet. En als ik dat bonnetje met 37 erop niet had gehad, had ik sāam sahp chāt zeker niet verstaan. Desondanks, de allereerste keer dat ik iets (buiten jóu sàhn) in het Cantonees verstond!Cantonees leren is niet makkelijk. Die gekke streepjes boven de letters geven toonhoogtes aan waarop je het woord uitspreekt (Chinezen schrijven zelf natuurlijk in karakters. De schrijfwijze die ik hier gebruik is ontwikkelt om de taal te leren zonder kennis van Chinese karakters. Ik blijf dus analfabeet). Er zijn zes van die streepjes. Dezelfde lettercombinatie, maar met een ander streepje betekent iets anders. Iedere aparte frase goed herkennen en uitspreken gaat nog wel eventjes duren. De meeste woorden laten zich ook nog eens niet letterlijk vertalen. Jóu sàhn betekent goedemorgen, maar een woord voor goedemiddag of –avond kennen ze niet. Dan zeggen zoiets als 'Heb je al gegeten?', Sihk jó faahn meih a? Letterlijk vertaald betekent dat zoiets als ‘wel rijst geen?’. Dat bedenk je zelf niet natuurlijk. Het betekent wel dat je alle woorden, uitdrukkingen in je kop moet stampen.

Het mooie is dat buiten een paar simpele dingen te kunnen zeggen, het leren van de taal ook een beetje laat zien hoe Chinezen denken. Iets dat mij vaak opgevallen was, is dat geen horloge in Hong Kong dezelfde tijd aangeeft. Het verschil kan oplopen tot wel 15 minuten. Lastig, want als niet-horloge-drager ben ik voor de tijd afhankelijk van het bespieden van andermans horloges. Gisteren hebben we op Cantonese les leren klok kijken. Dat gaat als volgt: Je zegt het uur, en dan het getal op de wijzerplaat die de grote wijzer aangeeft. Dus ‘kwart over 2’ is ‘2 uur 3’ (grote wijzer op de 3), en ‘20 minuten over 2’ is ‘2 uur 4’, enzovoort. Preciezer kan niet. Dus ‘13 minuten over 2’ kan je in het Cantonees niet zeggen. Het bestaat simpelweg niet! Je zegt dan ‘2 uur 3’. De mensen hier spreken (en denken!) dus in brokken van vijf minuten. Een horloge dat vijf minuten voor of achter loopt is dan niet zo vreemd.