Elke dag een knal

Hoe het precies zit is niet helemaal duidelijk. Het is tenminste een gek verhaal. Het gaat over Jardine die samen met Matheson als een van de eersten handel dreef met China. Thee en zijde naar Engeland, opium uit India naar China. In 1840 verbood de Chinese keizer de import van opium, en nam ook nog eens de handel van Jardine & Matheson in beslag. Dat leidde uiteindelijk tot de Opium oorlog. De keizer verloor en de Britten eisten Hong Kong op.

Jardine & Matheson, kortweg Jardines, bleef een van de grootste spelers in de handel met China. Het hoofdkantoor en de belangrijkste pakhuizen stonden in Hong Kong, bij East Point. Dat lag toen aan het water, nu is er alleen nog East Point Road bij Sogo, een groot Japans warenhuis in Causeway Bay. Jardines had zijn eigen militia. Toen ergens halverwege de negentiende eeuw de grote baas bij East Point Hong Kong binnenvoer, werd hij door die militia met een kanonschot begroet. En hier begint het rare van het verhaal. De gouverneur, of een of andere hoge pief van de marine, vond dat zo’n saluut alleen maar op zijn plaats was voor hoge regeringsfunctionarissen, en niet voor zo’n vrijgevochten handelaar. Als oplossing werd daarom bedacht dat dat kanonschot dan maar elke dag op het middaguur moest worden gegeven. Niemand leed zo gezichtsverlies. En zo gebeurde. Elke dag klok slag twaalf is er een knal. En ondanks de koloniale achtergrond is dat ook na de handover van Hong Kong aan China zo gebleven.

De Noon Day Gun is tot een toeristenattractie verworden. Ik kan me tenminste niet voorstellen dat veel Hongkongnezen het ooit gezien hebben. Er waren nu ongeveer tien toeschouwers. Het is dan ook niet echt gemakkelijk te vinden. Weggestopt tussen de vierbaansweg langs de haven en een jachthaventje, kan je er eigenlijk alleen komen via een parkeergarage onder het WTC. Daar begint een betonnen ondergrondse doorgang onder vierbaansweg. In de tunnel loop je langs grote oud-Hollands groen geverfde buizen. Die sluizen zeewater naar het naast het WTC gelegen Hotel Excelsior (eigendom van Jardines). Met dat water worden de toiletten schoon gespoeld. Da's mooi, ware het niet dat het water ook weer terug naar zee geleid wordt. Bij het kanon staat een mannetje in uniform. Hij zorgt er niet alleen voor dat alles netjes opgepoetst is, maar luidt ook de bel. Acht keer (of toch zes?). Het is dan twaalf uur. En dan de knal. Een enorme knal, want de Noon Day Gun is echt een echt kanon inclusief rookpluim. Best wel schrikken!

Volle darmen

Een simpel laxeerpilletje bracht uiteindelijk uitkomst. Marijke ging naar de wc, poepte flink, en weg was de pijn. Ondertussen had ze wel een hele nacht in het ziekenhuis doorgebracht. De buikpijn begon ’s middags, werd langzamer erger en rond tien uur ’s avonds krijste Marijke het uit. Dit leek serieus, meer dan alleen maar moe, en dus toog Carianne naar de Eerste Hulp van het Queen Mary ziekenhuis. Het was er druk, er zaten zeker zo’n 200 mensen te wachten, maar Marijke was snel aan de beurt. Behalve de poep in de darmen was er op de röntgenfoto’s niets te zien. Het mysterie werd nog eens vergroot doordat Marijke niet had gespuugd. Opname leek het beste, voor de zekerheid. Een operatie was niet uitgesloten, en dus ging Marijke aan het infuus. Eten en drinken was taboe. Marijke vond het maar niks, bovendien al die vreemden! Vier verplegers rukten uit om Marijke stil te houden zodat de naald in de onderarm gebracht kon worden. Er werd bloed voor onderzoek afgenomen. Dikke tranen en veel pijn, nu niet alleen in de buik maar ook aan de arm. Toch lukte het Marijke een beetje te slapen. Voor Carianne was dat wat lastiger. Er was alleen een kuipstoeltje. Een deken was er niet, het was immers een kinderafdeling! Een uurtje opgerold aan het voeteneind bij Marijke was al de slaap die Carianne kreeg.

Veel ouders in Hong Kong gaan iets anders met hun kinderen om dan wij gewend zijn. Neem lijfstraffen, op school is dat verboden (hoewel het sporadisch nog wel voorkomt), maar een wet tegen lijfstraffen thuis is er niet. Volgens Edward Chan Ko-ling, een onderzoeker aan de Universiteit van Hong Kong, vatten veel Hongkongse ouders dat op als zouden ze het recht hebben hun kinderen lichamelijk te straffen. De onderzoeker vond dat bijna de helft van de ouders hun kinderen een pak voor de broek gaf, met de blote handen, maar ook met een riem of een stok, of een ferme tik op de armen en benen. Knijpen of door elkaar schudden van het kind komt ook regelmatig voor. Sommige ouders gaven toe hun kind te stompen, trappen, branden(!) of te bedreigen met een mes. Het kan altijd erger. Vorige week werd een moeder en vader van een 10-jarige jongen voor respectievelijk twee en anderhalf jaar het gevang ingestuurd. Doodslag. Ze hadden de jongen voor straf opgesloten in een reiskoffer. De jongen had nog geschreeuwd dat hij moest overgeven. Tevergeefs, de moeder vond het gezeur. De jongen stikte. Triest, niet in het minst voor de ouders zelf. Van kwade opzet was geen sprake, de jongen moest gestraft. Dat het zo mis kon lopen hadden ze nooit bedacht.

Ik meen dat ook in Nederland een pedagogische tik op de vingers niet verboden is. En ongetwijfeld zijn er uitwassen. Maar het gaat in bovenstaande gevallen niet alleen om ouders die gefrustreerd of machteloos door het lint gaan. Het is niet ongewoon onder Hongkongnezen dat men vindt dat lichamelijk straffen bij de opvoeding hoort. Het gaat er om kinderen pijn te doen, niet om ze te verwonden. Veel ouders vinden dat lijfstraffen iets anders is dan misbruik of lichamelijk geweld. Niet iedereen is het daar mee eens. Er is een sterke beweging die zich inzet voor een wettelijk verbod, maar makkelijk zal dat niet gaan. Luister maar naar Corra Wong Mei-fung, zij is van een organisatie van ouders en onderwijzers. Dit is wat ze zegt: Will a smack on the hand be called child abuse in future? Chinese tradition has a saying that beating is a way to train good children. It is difficult not to have some kinds of corporal punishment.

Terug naar het Queen Mary ziekenhuis, een academisch ziekenhuis. Bij Marijke op zaal lag een jongetje, een jaar of drie, vier oud. Het leek er op dat zijn moeder vond dat hij niet mocht huilen. Op elke traan volgde een pets, het maakte niet uit of de verpleger er bij stond of niet. Het jongetje had duidelijk moeite met zijn ontlasting. Dat deed erge pijn, tranen dus. Blijkbaar dulde de moeder dat niet. Ik hoorde duidelijk klappen, ook al was het op de wc. Toen de verpleger langs kwam, deed hij alleen even de deur van de wc dicht ...

Ook bij Marijke gebeurde alles onder een soort van dreiging. Na het poepen was de pijn in de buik bijna meteen verdwenen. Marijke wilde de infuusnaald eruit en naar huis. Maar, zo zei de verpleger, dat kan alleen als het eten opgaat. Dat was congee voor ontbijt, een lang in water kapot gekookte rijst. En als middageten porridge, rijstepap met melk, volgens Chinezen uitermate geschikt om mensen na een ziekte er weer boven op te krijgen. Niet echt lekker, maar dit is Hong Kong. Maar Marijke had er helemaal geen trek in. Ze at een jelly (uit de kiosk), maar liever nog wilde ze een boterham met smeerworst of chocopasta. Dan weten we niet of je beter bent en naar huis kan, was de reactie van de verpleger.

Dat was Marijke dus wel. ’s Avonds at ze vrolijk een broodje braadworst op het Halloweenfeest van Kennedy school. En met het poepen gaat het ook weer goed.

Eindeloos herhalende patronen

De nieuwerwetse futuristische wolkenkrabbers zijn hier eigenlijk amper aan bod gekomen. We lijken vaker te schrijven over oude ommuurde of vissersdorpjes, tempels, of de na-oorlogse woningbouw, dan over de wolkenkrabbers. Misschien komt dat omdat de wolkenkrabbers ‘gewoner’ zijn. Een bezoek aan een ommuurd dorpje in de New Territories is een onderneming waar we minstens een halve dag voor uittrekken, winkelen tussen de wolkenkrabbers van Causeway Bay, Admiralty of Central gaat vaak snel even tussendoor. De komende tijd daarom foto’s van de Hongkongse hoogbouw in de sidebar. Het zijn vooral de bekende landmarks in Admiralty en Central; de oude (van steen!) en nieuwe Bank of China (met de kenmerkende diagonale lijnen die jong groeiend bamboe voorstellen. Het hoogste punt van dit gebouw werd op 8-8-1988 bereikt. Geen toeval, want baat, acht in het Cantonees, betekent ook rijkdom), het AIG-gebouw, Jardines House (met de ronde ramen), de Lippo gebouwen (met de eigenaardige uitstulpingen), het International Finance Center (IFC, met 415m en 88 verdiepingen nu nog de hoogste van Hong Kong), Cheung Kong Center, en ga zo maar door. Eigenlijk zijn het stuk voor stuk enorme glazen wanden. Indrukwekkend, omdat de wolkenkrabbers groot in aantal zijn (door heel Hong Kong overigens, en niet alleen op dit kleine stukje Hong Kong Island). Dat indrukwekkende wordt nog eens versterkt doordat de glazen wanden de naburige wolkenkrabbers weerspiegelen. Maar het gaat niet alleen om de massaliteit, elk gebouw heeft zijn eigen kenmerkende stijl. Niet de hoogte of de vorm. Een wolkenkrabber krijgt vooral smoel doordat in de glazen gevels zich eindeloos herhalende patronen vormen. En dat patroon is voor iedere wolkenkrabber weer anders. Prachtig.

Ik ben stuk deel III

Sofie en Marijke zijn tweetalig. Ze hebben het Engels goed onder de knie. De vaardigheid in de nieuwe taal gaat wel een beetje ten koste van hun Nederlands. Ze vertalen Engelse woorden letterlijk naar het Nederlands, mengen Engelse woorden in hun Nederlandse zinnen, of gebruiken Engelse zinsconstructies. Hieronder staat deel III van mijn verzameling prachtige anglicismen van Sofie en Marijke. Voor voorgaande delen zie mijn bijdragen van 7 februari en 12 mei 2006. Klik op tekstkader voor vergroting.

De maan, lampionnen en kaarsjes

De maan was groot en helder. Groter en helderder dan tijdens het Mid-Autumn Festival vorig jaar (zie Volle maan, september 2005). Dat was onverwacht. Het was dan wel onbewolkt, maar het zicht was door de zware smog al dagenlang minimaal. Het is hier vooral grauw en grijs. Maar de maan stond dit jaar een paar duizend kilometer dichter bij de aarde, en dus was ze toch te zien. Het Mid-Autumn Festival is een van de belangrijkste traditonele Chinese feesten in Hong Kong. Het verhaal gaat dat er in een ver verleden niet één maar tien zonnen aan de hemel stonden, er was geen nacht. De hitte op aarde was ondragelijk. De dappere maar tirannieke Hau Ngai (Dit is zijn Cantonese naam, in het Mandarijn heet hij Hou Yi) schoot daarom met pijl en boog negen zonnen uit de hemel. Als beloning kreeg hij een onsterfelijkheidsdrank. Zijn vrouw, Sheung Ngo (Chang E in Mandarijn), wilde voorkomen dat het volk voor eeuwig zou moeten lijden onder de tirannie van Hau Ngai. Ze dronk daarom de drank zelf. Ze steeg op, en leeft sindsdien, naar men aanneemt, op de maan. Voor eeuwig.

Op de 15e dag van de achtste maan vieren Chinezen daarom het Mid-Autumn Festival. Het idee is om zo snel het donker wordt buiten te picknicken en daarna met familie of vrienden naar de volle maan te kijken. Bij de picknick worden mooncakes gegeten. Een mooncake heeft een zware zoete vulling met in het midden het zoute geel van een hardgekookt ei. Een koolhydratenbom, die als een baksteen op de maag ligt. Best lekker. Overigens zijn er nogal wat varianten op de traditionele mooncake, vooral de fruitige en licht verteerbare cakes worden steeds populairder. Vrijdag, op Mid-Autumn dus, waren de rijen in en voor de winkels zo lang, dat we dachten de mooncakes wel een dag later te kopen. Dat was stom: net zo als in Nederland op nieuwjaarsdag geen oliebol meer te krijgen is, zijn de dag na Mid-Autumn ook de mooncakes in Hong Kong uit de winkels verdwenen.

Sille is een buurtvriendinnetje van Sofie. Ze verhuisde deze zomer van South Horizons naar Sham Wan Towers, aan de andere kant van Ap Lei Chau. Sham Wan Towers is nieuw en luxe. Posh noemen de Engelsen dat. De appartementen zijn weliswaar klein, maar het is allemaal een stukje duurder. Het gaat ons budget te boven. Sille woont in twee samengevoegde appartmenten met dakterras, een penthouse dus. Haar vader is bodyguard van de vriendin van Li Ka-shing, de rijkste man van Hong Kong (zie Carianne’s huishoudboekje, juli 2005). Hij is bijna nooit thuis -Li Ka-shing is nogal eens op stap- maar het verdient goed. Maar goed, daar gaat het allemaal niet om. In Sham Wan Towers wonen ook meneer en mevrouw Ng met hun 23-jarige dochter Tsarina (In Hong Kong kiest iedereen die mee wil tellen een Westerse naam, vaak zijn ze bijzonder fraai). Het echtpaar is werkloos en Tsarina student. Ongetwijfeld zaten ze financieel aan de grond. En dus stolen ze 10 mooncakes. Zonder mooncake is het Mid-Autumn Festival niet compleet. De waarde van de cakes was 569.50 Hong Kong dollars (ongeveer 57 Euro). Het waren van de betere mooncakes. De Ng’s waren op borgtocht vrij met Mid-Autumn. Wie de duizend dollar betaalde vermelde de krant niet.

Mid-Autumn Festival betekent ook lampionnen. Kinderen en soms volwassenen wandelen met lampion of fluoriscerende glow-in-the-dark staafjes rond. Dat zijn meestal van die doorsnee Chinese lampions, maar ook plastieken met een lampje en een riedeltje. Voor meer extravagante lampionnen moet je naar een park of een tempel. Wij bezochten de Sik Sik Yuen tempel. Net als met Chinees nieuwjaar (zie Een tempel vol geluk, januari 2006) was het er spectaculair. De Good Wish Garden, tijdens nieuwjaar nog gesloten, hing, stond en dreef vol met lampionnen. Kleine, maar ook reusachtige levensgrote en nog grotere lampionnen. Vlinders, zwanen, honden, draken, maar ook mythische figuren, waaronder natuurlijk Sheung Ngo (zie foto).

Tenslotte is er de illegale verlichting –brandende kaarsjes in de tinnen blikken waarin de mooncakes verpakt zijn. Het kaarsvet kan schijnbaar zo heet worden dat de hele boel vlam kan vatten (en soms zelfs explodeert). De brandende kaarsjes zijn daarom verboden, hoe onschuldig het er ook uit ziet. De overheid heeft zelfs een heuse kliklijn in het leven geroepen (zie foto). Ik weet niet hoe vaak er gebeld wordt, maar kaarsen brandende mensen is zeker geen uitzondering met Mid-Autumn. De krant meldt dat er bijna 2000 verbale waarschuwingen waren gegeven, beduidend minder dan vorig jaar. Drie mensen waren met brandwonden in het ziekenhuis beland.

Fascinerend

Wat fascineert aan Hong Kong? Kijk maar. Causeway Bay volgeplempt met wolkenkrabbers, de een nog lelijker dan de ander. Bananenplanten met reusachtige groene bladeren bij Sheung Wun Yiu. Een tempel in Tai Po met rokende wierookspiralen waar door jong en oud wordt geofferd. Het kraken van bamboe langs een pad door Tai Mo Shan. Een greep uit de foto's van een doorsnee weekend. Stad en land, cultuur en natuur. In Hong Kong horen ze bij elkaar.

National day

Zondag was het 1 oktober, de dag waarop China de oprichting van de People's Republic of China in 1949 herdenkt. Sinds de overdracht van Hong Kong aan China in 1997 vieren ook de inwoners van Hong Kong deze nationale feestdag. Dat gaat niet van harte. In wijken met veel immigranten uit mainland China, zoals Sham Shui Po, kleuren vlaggen de straten rood. Elders gebeurt er weinig. Op de brug naar ons eiland Ap Lei Chau hangen vier rode vlaggen, twee Chinese en twee Hongkongnese, en zoals overal in de stad geven buurtverenigingen voorstellingen weg. De overheid verzorgt optredens en spelletjes in het centrum van de stad en een vuurwerk boven de haven. In vergelijking met andere festivals is er weinig belangstelling voor. Na bijna tien jaar uiten Hongkongnezen nog steeds geen warme nationalistische gevoelens voor hun vaderland (of de communistische machthebbers).
Wij gingen op national day naar Stanley. We waren te laat voor de leeuwendansen en zagen alleen het staartje van een dansoptreden. Bij de Cantonese liederen die daarop volgden, hielden we het niet al te lang uit. We hebben duidelijk niet de juiste kennis om het snerpende gezang te kunnen waarderen. Het waren vooral ouderen die achterbleven op de banken voor het podium. Een klimpartij over rotsen langs de kust en een heerlijke maaltijd maakten er een geslaagde dag van.