Een land, twee systemen

Elk jaar op 1 juli wordt er in Hong Kong gedemonstreerd voor meer democratie. Op die dag droegen de Britten in 1997 Hong Kong over aan China. Twee jaar terug demonstreerden een half miljoen mensen (klik hier voor filmpje). Dit jaar was de opkomst povertjes: zo’n 20.000. Wij liepen ook mee (zie foto’s). Hong Kong kent geen volwaardige democratie, en de kans dat de communisten in Beijing op korte termijn met meer democratie instemmen lijkt steeds kleiner. Het minste dat je dan kunt doen is meelopen met andere Hong Kongnezen.

Hong Kong heeft nooit algemeen kiesrecht gekend, ook niet toen het een Britse kolonie was. Toch, de Britten hebben met Beijing uitonderhandelt dat Hong Kong uiteindelijk een volwaardige democratie met algemeen kiesrecht moet worden. Dit is vastgelegd in de Basic Law, zeg maar de grondwet van Hong Kong. Een politiek bestel dus dat sterk afwijkt van dat van China, vandaar de slogan 'Een land, twee systemen'. Prima, maar met een addertje onder het gras. Het Nationaal Volkcongres in Beijing geeft de definitieve interpretatie bij onduidelijkheden of meningsverschillen over de Basic Law. En ook de baas van Hong Kong, de Chief Executive, wordt feitelijk door Beijing aangewezen. Kortom, uiteindelijk trekt Beijing aan de touwtjes en kan Hong Kong alleen maar toekijken.Een groot deel van de Hong Kongers wil meer democratie. Vandaar de 1 juli demonstraties. Beijing daarentegen vindt de autonomie van Hong Kong nu al te groot. Zo keurde het plannen af voor algemene verkiezingen van de Chief Executive en het locale parlement in 2007-2008. Men aarzelde niet daarvoor de Basic Law te herinterpreteren. Die wordt zo langzaam herschreven. Natuurlijk, een aanzienlijk deel van de Hong Kongnezen steunt de interpretaties (en het is deze pro-Beijing groep die de macht uitmaakt in Hong Kong). Maar de democraten schreeuwen telkens weer moord en brand. Vandaar de grote opkomst op 1 juli in eerdere jaren. Beijing ziet de demonstratie en andere maatschappelijke onrust (veelal gewoon een debat) als een bedreiging van de stabiliteit in Hong Kong. En de Chinese cultuur (niet alleen de communistische) is allergisch voor instabiliteit. Goed bestuur is zo ongeveer gelijk aan handhaven van stabiliteit.

Beijing kwam deze week met een nieuw plan. De nu 75-plussers die 2o jaar terug betrokken waren bij het opstellen van de Basic Law (alleen die van Beijing’s zijde natuurlijk) gaan hun gedachten en bedoelingen van toen opschrijven. Met deze collectieve herinnering komt aan alle onduidelijkheid omtrent de Basic Law een eind. Aldus Beijing. Maar ja, die onduidelijkheid wordt in de eerste plaats door Beijing zelf veroorzaakt, en de herinneringen aan gedachten en bedoelingen van toen zijn nu ongetwijfeld politiek gekleurd. Het lijkt een erg doorzichtige poging van Beijing om de Basic Law definitief naar haar hand te zetten. Het is niet toevallig dat de Chief Executive binnenkort met plannen komt over hoe het verder moet met de democratie in Hong Kong. De teneur zal wel zijn dat de Hong Kongnezen nog niet klaar zijn voor een echte democratie. Misschien is volgend jaar 1 juli weer druk.