Hong Kong in zwart wit

Sun Yat-sen was een boerenzoon uit de provincie Guandong (Canton). Hij minachtte traditionele Chinese geloof en gewoonten. China vond hij een achterlijk land, en na een afgodsbeeld vernield te hebben vluchtte hij op 17-jarige leeftijd naar Hong Kong. Dat was in 1883. In Hong Kong studeerde hij Engels en medicijnen op de Hong Kong College of Medicine for Chinese, de voorloper van de Universiteit van Hong Kong (HKU, waar ik werk). Sun Yat-sen was revolutionair en speelde een belangrijke rol bij de omverwerping van de Qing Dynastie. In 1912 werd hij zelfs de eerste president van de Republiek China. Lang hield hij dat overigens niet vol. De Chinezen zien in Sun Yat-sen een soort vader des vaderlands. Dat geldt voor het mainland, waar hij als een voorloper van Mao’s communistische revolutie wordt gezien, maar ook in Taiwan, waar ze hem beschouwen als de grondlegger van de nationalistische Kuomintang.

Ook in Hong Kong is Sun Yat-sen populair. Mij is het niet helemaal duidelijk wat Sun Yat-sen in zijn Hong Kong-periode gedaan heeft. Waarschijnlijk is dat hij in theehuizen heel wat afgeouwehoerd heeft met zijn vrienden -en latere mede-revolutionairen- over hoe het anders en beter kon in China, en zelfs concrete plannen voor het afzetten van de keizer maakte. Hong Kong is daar trots op en dus is er een Sun Yat-sen historical trail uitgezet in Central en Western Districts.

De route verbindt dertien locaties die iets met Sun Yat-sen te maken hebben. Bronzen stoeptegels brengen je van de ene naar de andere locatie (Een perfect idee, voor Sofie en Marijke was het net een speurtocht). De locaties zijn herkenbaar aan een prachtig rood paneel met informatie. Meestal staat er zoiets als “Original site of ...”. Typerender kan het niet. Het Hong Kong van een eeuw terug is niet meer. De stad van toen, want dat was het al, hoewel natuurlijk een stuk kleiner, is volledig herbouwd. Het enige oorspronkelijke dat langs de Sun Yat-sen route nog terug te vinden is is een aantal afgesleten traptreden waar Sun Yat-sen en zijn vrienden over gelopen zouden hebben. Voor de rest; allemaal weg. Maar ja, Sun Yat-sen was meer dan honderd jaar geleden, en Hong Kong is een dynamische stad.

Voor mijn verjaardag kreeg ik een prachtig boek Hedda Morrison’s Hong Kong. Het staat barstensvol zwart-wit foto’s van het Hong Kong van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Morrison fotografeerde ondermeer de koloniale gebouwen en pakhuizen in Central. Dat was zestig jaar terug. De meesten van die gebouwen zijn weg. Nu staan er bankkantoren en shopping malls, stuk voor stuk enorme wolkenkrabbers. Na de oorlog stond er maar een zo’n toren, de Bank of China, ongeveer 15 verdiepingen hoog. Nu is het een kleintje. Wat rest van dat oude Hong Kong zijn plaquettes waaruit valt af te leiden, dat vooral in de begin jaren tachtig veel ouds plaats moest maken voor de moderne wolkenkrabbers. De sloop was niet een afrekening met een koloniaal verleden, de Engelsen waren nog de baas. Monumentenzorg stelt in Hong Kong gewoon weinig tot niets voor. Ik denk dat het voor de meeste Hongkongnezen een simpel rekensommetje is; afbreken, en iets nieuws bouwen levert meer geld op.Hedda Morrison’s Hong Kong maakt onmiskenbaar duidelijk hoe de stad is opgerukt. Rijstvelden, waterbuffels, vissersnomaden; het is allemaal verdwenen. Wij wonen op het dichtst bevolkte eiland ter wereld –volgens het Guiness Book of Records tenminste. Zestig jaar geleden was het een klein dorpje, Ap Lei Chau, met wat groente- en rijstveldjes. Er werd wat geld (bij-)verdient met diensten voor vissers uit de haven van Aberdeen, aan de andere kant van het water. En nu? Het is onherkenbaar verandert. De foto’s van oud Hong Kong zijn van Morrison, die van nieuw Hong Kong zijn de onze. De oude komen uit het boek, en zijn ‘geleend’ van de bijbehorende website (klik hier, of via de link in de sidebar). Het aantal wolkenkrabbers nu is misschien groter dan het aantal woninkjes toen. De foto’s hieronder zijn van Magazine Island, ‘achter’ onze flat. Ik maakte de foto vandaag vanuit onze flat in de entreehal bij de liften. Morrison maakte de foto op bijna de zelfde plek, op het uiterste (lege) puntje van Ap Lei Chau. Lamma Island ligt links op de foto, en op de achtergrond de toppen van Lantau Island. Op mijn foto geen Lantau. En dat lijkt me het meest schrijnende verlies voor Hong Kong; die kraakheldere schone lucht van toen...